Baby of zuigeling is een aanduiding voor de jongste kinderen.Men spreekt over een baby totdat het kind peuter wordt

genoemd. Vaak wordt ook een foetus of ongeboren kind, dus nog in de baarmoeder, een baby of buikbaby genoemd.

Pasgeborenen

Een pasgeboren baby wordt tot de leeftijd van dertig dagen of gedurende zijn verblijf op een neonatale afdeling bo-

reling, neonaat of neonatus genoemd (Latijn: nieuwgeborene). Vanaf dertig dagen tot één jaar wordt een baby zuige-

ling genoemd. In tegenstelling tot jongen van de meeste andere gewervelde dieren, is de baby bij een mens tot vrijwel niets in staat. Bij apen bijvoorbeeld kan het jong zich direct na de geboorte aan de moeder vasthouden.Mensenbaby's

hebben weliswaar een grijpreflex (zie hieronder), maar die is niet meer functioneel in de menselijke voet en ook de vacht van moeder ontbreekt. Wel is de reflex sterk genoeg om een mensenkind aan twee handjes op te tillen. Er moet wel worden opgepast voor het hoofd. Een baby kan zijn/haar relatief grote hoofd de eerste twee maanden niet zelf rechtop houden. Ook bij buideldieren zijn de pasgeboren jongen volledig hulpeloos, maar daar groeien ze zonder ver-dere verzorging door in de buidel van de moeder. Het relatieve onvermogen van een mensen-baby valt te wijten aan het feit dat de hersenen nog onvoldoende ontwikkeld zijn. Bij de geboorte heeft een mens ongeveer 350 gram aan hersen-en. Dit is zo'n 30% van het volwassen gewicht. Ter vergelijking: een pasgeboren chimpansee heeft vanaf de geboorte 65% van het volwassen gewicht.In het eerste levensjaar maken de hersenen een relatief grote ontwikkeling door.Dank-zij het feit dat de mens bij zijn geboorte relatief weinig ontwikkelde hersenen meekrijgt, krijgt het kind de kans zich flexibel te ontwikkelen. In het eerste levensjaar kunnen verschillende belangrijke functies - zoals lichamelijke, psycho-logische, sociale, morele enzovoort - tot ontwikkeling komen.Volgens Adolf Portmann is na negen maanden sprake van een fysiologische geboorte; de psychologische geboorte gebeurt ongeveer een jaar daarna.[bron?] De pasgeborene ver-blijft intussen in de psychosociale moederschoot. Aan het einde van de 'tweede dracht' vindt volgens hem de psycholo-gische geboorte of eigenlijke menswording plaats.[bron?]

Binding aan moeder en vader

Omdat de baby volledig afhankelijk is van de ouders, is het belangrijk voor de overleving dat de baby zijn ouders aan zich weet te binden. Zo gaat de baby na ongeveer zes weken spontaan naar zijn verzorgers lachen. Na een normale be-valling voelt de moeder zich in de meeste gevallen onmiddellijk aangetrokken tot haar baby. Dit heeft mogelijk te ma-ken met de specifieke geur die een jonge baby afgeeft.

Voeding

Aantal voedingen

Voeding is, omdat een baby veel moet groeien in het eerste jaar, van levensbelang. Een pasgeboren baby heeft over het algemeen om de 2 a 3 uur een voeding nodig (8 tot 12 voedingen per etmaal). De tijd tussen twee voedingen wordt lang-zamerhand langer, zo zijn voor een baby van 2 maanden 6-8 voedingen per etmaal voldoende, waarbij de baby 's nachts steeds langer doorslaapt tussen twee voedingen in. Veel mensen voeden de baby op verzoek, als de baby gaat huilen. Vooral bij borstvoeding ligt dat voor de hand, omdat toegeven aan een grotere behoefte van de baby de productie van moedermelk stimuleert. Bij flesvoeding is meer behoefte aan een strak schema.

Borstvoeding

Een baby van drie maanden

De natuurlijke voedingsbron voor baby's is moedermelk die door de borsten v.d.moeder wordt geproduceerd. Steeds wordt door onderzoek bevestigd dat moedermelk de ideale voeding voor de baby is. Het bevat alle voedingsstoffen die de baby nodig heeft in exact de juiste verhouding, met de juiste temperatuur, en altijd vers. Bovendien bevat moeder-melk cellen en antistoffen die de baby beschermen tegen bacteriën en virussen. Verder stelt men een lichte stijging vast van het IQ (intelligentiequotiënt) van de baby bij langdurige borstvoeding. Ook voor de moeder heeft borstvoe-ding geven gunstige effecten op de gezondheid, zoals een lagere kans op borstkanker en een sneller herstel van de 

baarmoeder na de bevalling. Voor het geven van borstvoeding moet de moeder uiteraard de baby bij zich in de buurt hebben, zeker gedurende de eerste periode. Moedermelk kan ook afgekolfd worden en in een flesje gegeven worden, hoewel aangeraden wordt niet met een flesje te beginnen voordat de baby vier tot zes weken oud is en het aan de borst drinken goed onder de knie heeft. Als de baby eenmaal uit een flesje kan drinken, kan de moeder desgewenst uitstapjes maken of aan het werk gaan zonder de baby,terwijl ze gekolfde melk voor de baby achterlaat.Borstvoeding

geven is voor baby en moeder de beste en gemakkelijkste manier van voeden. Borstvoeding geven is natuurlijk, maar moet wel geleerd worden door moeder en kind. Soms komen er problemen voor door slechte begeleiding, zoals tepel-kloven door het niet goed aanleggen van de baby. In zo'n geval is het aan te raden een lactatiekundige te laten meekij-ken. De borstvoeding moet vanaf de eerste dag goed op gang gebracht worden door de baby de eerste dag(en) heel vaak aan te leggen, soms wel elk uur of elke twee uur. Onder invloed van het zogen, komt de borstvoeding dan over het algemeen in de loop van enkele dagen op gang. Als men de melkproductie extra wil stimuleren omdat de baby niet krach-tig of vaak genoeg wil zuigen, kan men gaan bijkolven en dit met een lepeltje of spuitje bijgeven. Door op de plas- en poep luiers en het gewicht te letten, kan men de groei in de gaten houden terwijl de borstvoeding goed op gang komt. Wanneer de baby niet genoeg aankomt, kan de moeder extra voeding geven. Eerste keus is de afgekolfde moedermelk van de moeder zelf of van de melkbank. Wanneer dit niet beschikbaar is, kan worden bijgevoed met kunstmelk.

Flesvoeding

Als de ouders ervoor kiezen geen borstvoeding te geven, kan flesvoeding worden gegeven. Alhoewelde wereldgezond-

heidsorganisatie (WHO) aanraadt zes maanden exclusief borstvoeding te geven en er daarna nog mee door te gaan tot het kind twee jaar oud is,stoppen veel vrouwen in de westerse wereld na een aantal maanden met borstvoeding ens tap-

pen over op kunstmatige zuigelingenvoeding (flesvoeding). Deze voeding is gebaseerd op koemelk met toevoegingen, die zo veel mogelijk afgestemd wordt op de verhoudingen v. voedingsstoffen in moedermelk.Er is aparte voeding voor pre-

maturen, dysmaturen, neonaten, zuigelingen van verschillende leeftijden en baby's met allergieën. Deze soorten kunst-voeding zijn in Nederland en België enkel verkrijgbaar in de apotheek. Een organisatie waar veel kennis over flesvoe-ding aanwezig is, is het Voedingscentrum in Nederland en Kind en Gezin in Vlaanderen.

Vast voedsel

Vanaf de zesde maand gaat de baby geleidelijk beginnen met vast voedsel. Incidenteel zal een zorgverlener op basis van specifieke omstandigheden adviseren enkele weken eerder te beginnen met bijvoeden. Meestal begint men met fruit, groente en pap. Bijvoeding kan in de vorm van goed gepureerde vruchten gegeven worden of, in het geval van zacht fruit en groenten, ook in stukjes aangeboden worden (de Rapley-methode). Ook zonder tanden kan een baby van zes maanden zacht fruit en groenten al met de kaken vermalen. Langzamerhand gaat de baby steeds meer vast voed-sel eten en steeds minder moedermelk of kunstmelk drinken.

Verzorging

De baby is in alle opzichten afhankelijk en moet volledig verzorgd worden. De verzorging bestaat voornamelijk uit het geven van voeding, verschonen en laten slapen. De baby moet meerdere malen (minstens vier tot zes keer) per dag een schone luier om zolang hij niet zindelijk is. Hierbij kunnen de billen en de geslachtsorganen van de baby met een voch-tig doekje worden schoongemaakt.Er kan een speciale zalf in de huidplooien worden gesmeerd om huidirritatie te ver-mijden. Bij onvoldoende vaak verschonen van de luier kan er sneller luieruitslag ontstaan. Vaak huilt een baby van on-genoegen als hij een vieze luier heeft. Een baby wordt vaak verschoond op een aankleedkussen, dat meestal op een 

commode ligt. Dit heeft als voordeel dat de baby zacht ligt en er niet makkelijk af kan rollen. De verzorger of ouders kunnen op een goede werkhoogte staan en hebben via de plankjes van de commode alles bij de hand.

Gezondheidszorg

In Nederland en België wordt elk kind onmiddellijk na de geboorte onderzocht en getest op zijn lichaamsfuncties aan de hand van de apgarscore en na enkele dagen getest op een aantal aangeboren ziekten, die bij snelle behandeling of met een dieet een betere levensverwachting geven. Onderdeel van dit onderzoek is de bekende hielprik.

Slapen

Een pasgeborene slaapt relatief veel. Gedurende de eerste twee weken slaapt het kind ongeveer twee derde v.de tijd. Gedurende de helft daarvan bevindt het zich in de remslaap. Als het kind wakker is, bevindt het zich bovendien vaak in een doezelige toestand, waarbij de alertheid beperkt is.

Volgens Heinz Prechtl zijn er vijf verschillende waakzaamheidstoestanden waarin een baby zich kan bevinden.

• Toestand 1: rustige slaap.

• Toestand 2: actieve rem- of droomslaap.

• Toestand 3: passieve waaktoestand.

• Toestand 4: actieve en alerte waakstand.

• Toestand 5: huilen.

De reden van de grote hoeveelheid remslaap is waarschijnlijk te zoeken in het feit dat de cortex van de grote hersen-en voldoende stimulansen nodig heeft voor zijn ontwikkeling. Omdat hij tijdens lange passieve slaapperiodes deze prik-kels niet zou krijgen, zorgt hij voor interne prikkels, wat concreet als dromen wordt ingevuld. Een veilige slaap is voor de baby erg belangrijk. Wiegendood komt weinig voor, maar is een grote angst voor ouders. Het is heel gebruikelijk dat baby's niet de hele nacht 'doorslapen'. Zeker de eerste maanden horen nachtvoedingen erbij, maar voor veel kinderen ook langer.

Reflexen

Portmann noemt de pasgeboren baby hulpeloos, jonge kinderen moeten bij bijna alles geholpen worden. Toch beschikt het kind al over een minimale uitrusting om in leven te blijven en doelmatig om te gaan met zijn omgeving. Er bestaan natuurlijke fysiologische mechanismen - temperatuurregeling, bloedcirculatie - die instaan voor het innerlijke huishou-den van het lichaam. Daarnaast vertoont het kind ook enkele aangeboren primitieve reactiepatronen op uitwendige prik-kels, reflexen genaamd.

Er zijn een aantal blijvende reflexen met een vitale functie zoals:

• Braken

• Hoesten

• Kniepeesreflex

• Oogknipperreflex

• Niezen

• Pupilreflex

• Slikken

Typisch voor pasgeborenen zijn echter de voorbijgaande reflexen, reactiepatronen die slechts de eerste weken of maanden na de geboorte zichtbaar horen te zijn. Sommige van deze voorbijgaande reflexen hebben ook een vitale functie, andere zijn op het eerste gezicht functieloos. Wellicht stammen deze af van de verre voorgeschiedenis. Men noemt ze dan ook de primitieve reflexen.

Enkele voorbijgaande reflexen:

• Zoekreflex of snuffelreflex. Bij zacht aanraken van de wang van de baby draait het kind zijn hoofd die kant op en doet hij zijn mond open. Dit stelt de baby in staat snel de tepel te vinden van de borst van zijn moeder.

• Zuigreflex. Zodra de baby iets in zijn mond voelt, begint hij te zuigen, ongeacht of hij een vinger, de zuigfles of de tepel in zijn mond heeft.

• Asymmetrische Tonische Nekreflex. Als het hoofdje naar bijvoorbeeld links draait, strekken de linkerarm en het linkerbeen, terwijl de rechterarm en het rechterbeen zich buigen. De ogen volgen vervolgens de weg van het handje. Dit is het begin van oog-handcoördinatie. In de zogenaamde tweede spildraai tijdens de geboorte voert het kind deze beweging uit en draait mee met de weeën.

• Primaire Schrikreflex of Moro-reflex. Bij een plotseling beweging (bijvoorbeeld als de baby bijna valt,) doet de baby zijn armen wijd open en sluit ze daarna weer. Ook bij een hard geluid, lichtflits etc. kan dit gebeuren. Als de baby daarbij erg geschrokken is, gaat hij huilen. Deze reflex doet denken aan een jong aapje dat zich vastgrijpt aan de moeder. De neuroloog Moro sprak van een "Umklammerungsreflex".

• Grijpreflex. Als iemand een vinger in de handpalm van de baby legt, pakt hij deze onmiddellijk stevig beet. Door het met de twee handen te doen, kan de baby uit liggende positie makkelijk rechtop getrokken worden. De voeten vertonen een dergelijke reflex, maar met de voet kan een baby natuurlijk niet echt iets vasthouden. Bij apen vormt dit een functionele eenheid met de Mororeflex.

• Babinski-reflex. Als men met een puntig voorwerp over de buitenrand van de voetzool van achteren naar voren strijkt, richt de grote teen zich op, terwijl de andere tenen zich spreiden. Deze reflex verdwijnt maar heel geleidelijk en de functie is onbekend. Mogelijk heeft de mens als zoolganger dit ontwikkeld, om de grijpreflex in de voetzool te 'breken'.

• Loopreflex. Als de baby rechtop gehouden wordt door hem onder zijn oksels vast te houden, en men laat zijn voetjes zachtjes de vloer raken, dan trekt hij één been op, alsof hij een stap zet, het andere voetje wordt met hiel en al neergezet op de bodem. Neurologisch is dit een blijvende reflex, maar omdat het nogal wat spierkracht vergt, is deze reflex alleen zichtbaar als het kind elke dag "oefent". (Door deze reflex te oefenen, gaan kinderen niet eerder lopen, ze ontwikkelen alleen sterkere beenspieren.)

• Spinale Galant reflex en Pulgar Marx reflex. Strijkt men langs de wervelkolom aan een zijde, dan trekt het kind zijn heup aan die zijde op, beschreef Galant. De P.M. reflex treedt op, als de wervelkolom aan beide zijden wordt gestreken: dan gaat het kindje plassen.

• Toninsch labyrinthreflex kent een voorwaartse en een achterwaartse variant.

  • Voorwaarts: als de ruimte in de baarmoeder kleiner wordt, naarmate het kind groeit, dan wordt het achterhoofd van de foetus steeds meer naar voren geduwd - in reactie hierop 'vouwt het kind zich op'. Dit is ook te zien bij gestrekt liggende neonaten: wordt het hoofdje opgetild, kin richting borst, dan gaat het kind in foetushouding.

  • Achterwaarts: dit treedt op bij het geboorteproces: het hoofdje van het kind gaat achterover het geboortekanaal in, de reflex is, dat het kind zich strekt en zich "afzet" op het middenrif van de moeder, het kind werkt mee met de geboorte. Ook dit is bij neonaten te zien. Deze TLR reflex mag tot de leeftijd van drie en een half jaar zichtbaar zijn (bijvoorbeeld in op tenen lopen met hoofd in de nek).

Baby's houden zelf hun adem in onder water

• Zwemreflex. Als het kind met het gezicht naar beneden in het water gehouden wordt, dan begint het meteen met de armpjes te peddelen en met de beentjes te trappelen.

• Glabellareflex. Tikken op het voorhoofd juist boven de neusrug leidt tot langdurig knipperen van de ogen.

• Palmomentale reflex. Strijken over de duimmuis van de baby veroorzaakt een contractie van de ipsilaterale kinspieren.

• Symmetrisch Tonisch nekreflex Over deze reflex is discussie gaande of het een overgangs- of een primitieve reflex is. Hij wordt zichtbaar vlak voordat kinderen gaan kruipen: als het kind op de buik ligt en het hoofd optilt, dan strekken de armen en buigen de benen zich (het kind gaat 'zitten als een kat'). Gaat het hoofd naar beneden, dan buigen zich de armen en strekken de benen. Mogelijk is de functie, het 'breken' van de TLR. Tevens is het trainen voor de ogen in afwisseling dichtbij en veraf focussen.

De reflexen van een baby zijn ook in te delen in drie groepen:

• de primitieve reflexen. Dit zijn vlucht- en overlevingsreflexen die zich al in de baarmoeder ontwikkelen en van be-lang zijn om de eerste maanden te overleven. De reflexen hebben hun oorsprong in de hersenstam. Dit zijn de hier-boven genoemde reflexen.

• de transitionele reflexen. Deze komen uit de tussenhersenen en hebben te maken met het trotseren van de zwaar-tekracht. Ze ontstaan tussen de zesde en de achtste maand na de geboorte en verdwijnen daarna weer.

• de posturale reflexen. Deze komen al zo'n twee maanden na de geboorte tevoorschijn en zijn afkomstig uit de her-senschors. Deze reflexen hebben te maken met staan, lopen, praten en dergelijke. Deze reflexen blijven de rest van het leven bestaan.

Als eerste begint zich te ontwikkelen

• hoofdrechtingsreflex Het kind gaat vanaf buikligging het hoofd optillen. Het doel van de HRR is, dat het hoofd te allen tijde ‘juist’ (horizontaal) georiënteerd blijft, ook al maakt het lichaam onder dat hoofd allerlei bewegingen. Dankzij de HRR kan een mens een stabiel blikveld hebben, tijdens het lopen, rennen, dansen, et cetera.

Spel en interactie

De interactie met een baby is in het begin vrij eenzijdig, de baby kan nog niet veel respons geven aan de ouder. Op de leeftijd van ongeveer zes weken begint de baby te lachen als een bekend gezicht verschijnt. Een paar maanden later kan de baby al een eerste spel spelen: kiekeboe.