Taxonomie[1][2] (Grieks: τάξις táxis ordening, schikking en νόμος nómos gebruik, wet) is het indelen van individuen of objecten in groepen (taxa, enkelvoud taxon). Met de term taxonomie kan zowel de methode worden bedoeld die bij het indelen wordt toege-past, als de hiërarchische ordening die het resultaat ervan is. Zo'n hiërarchische ordening en de activiteit, om tot zo'n ordening te komen, worden classificatie genoemd. Vrijwel alles kan taxonomisch worden ingedeeld: levende wezens, plantengemeenschap-pen, dingen, plaatsen, gebeurtenissen, enzovoort.Taxonomie zoals hier bedoeld is afgeleid van de wetenschap taxonomie.

Opbouw van het systeem

Een taxonomie is een systematische ordening op basis van a priori of a posteriori criteria. Taxonomieën zijn onderhevig aan ver-andering, zodat een taxonomie kan worden aangepast aan de hand van nieuwe ontdekkingen en inzichten. Er kunnen verschillende taxonomische indelingen naast elkaar bestaan, er kan bijvoorbeeld een bepaald taxon op een andere manier worden ingedeeld, of op een andere manier ten opzichte van andere groepen in een ordening worden geplaatst. Het anders ordenen van een taxon kan ontstaan door:

Verschillende criteria op grond waarvan de ordening plaatsvindt
Verschillende inzichten en uitgangspunten
Foutief toepassen v.d.criteria, bijvoorbeeld door onzorgvuldige waarnemingen of door onvoldoende kennis
Het door elkaar gebruiken van verschillende ordeningen of methodes

Biologie

De biologie kent een wetenschapsveld taxonomie, dat zich bezighoudt met het vinden, beschrijven, benoemen en indelen van or-ganismen (een verwant veld, dat er ook deels mee overlapt, is systematiek). Tegenwoordig gebeurt het indelen veelal op basis van (veronderstelde) verwantschappen in afstamming, waarbij de analyse-methode van de cladistiek vaak gebruikt wordt. De synta-

xonomie houdt zich bezig met het indelen van plantengemeenschappen.

Taxonomie in de technologie

In de informatica ontstaat meer en meer de behoefte te komen tot een gemeenschappelijke terminologie in systemen en databa-ses, onder andere ten behoeve van de integratie van gegevens uit verschillende systemen en ten behoeve van de eenduidige uit-wisseling van productgegevens, zoals in e-business systemen en kennisgestuurde ontwerpen. Daartoe wordt gebruikgemaakt van gestandaardiseerde definities van begrippen, waarbij de begrippen in een subtypesupertype hiërarchie of taxonomie gerang-schikt worden. Deze structuur heeft onder andere als groot voordeel dat eigenschappen van supertypen geërfd worden door de subtypen.Een voorbeeld van zo'n subtype-supertype hiërarchie van begrippen is het elektronische Gellish Nederlands Taxono-

misch Woordenboek, waarvan tevens een uitgebreidere Engelse variant beschikbaar is.[3]

Taxonomie in de financiële verslaggeving

Voor de verslaggeving door bedrijven aan instanties zoals Belastingdienst, Kamer van Koophandel en CBS is een taxonomie ont-wikkeld waarmee de financiële en economische gegevens in een bepaalde vaste vorm en structuur elektronisch kan worden aange-boden. Deze taxonomie die gebruikmaakt van XBRL heet de Nederlandse Taxonomie,deze vormt de basis van diverse modellen uit het Standard Business Reporting Programma SBR.Vanaf 2014 wordt aanlevering van aangiften vennootschapsbelasting,inkomsten-

belasting, omzetbelasting, publicatiejaarrekeningen fasegewijs verplicht. Voor aanlevering van financiële gegevens aan banken wordt een speciale bankenrapportage gemaakt die eveneens is gebaseerd op de Nederlandse Taxonomie [4].

Computergestuurde taxonomieën

Binnen de vakgebieden informatica en kunstmatige intelligentie wordt getracht een machine door clusteranalyse automatisch een taxonomie of classificatiesysteem te laten maken van een verzameling objecten (dingen, entiteiten of individuen) op grond van hun kenmerken (eigenschappen, attributen). Een voorbeeld is het automatisch laten classificeren van een groep documenten, voor bijvoorbeeld digitale bibliotheken. In dit vakgebied wordt een onderscheid wordt gemaakt tussen een taxonomie en een typolo-gie. Het verschil zit vooral in de manier waarop de indeling tot stand komt (in de informatica: het classificatie-algoritme). Bij een taxonomie gaat men uit van een groep voorbeeldobjecten die men probeert te verdelen. Vervolgens wordt bekeken wat de karak-teristieken van de objecten in een groep zijn, en op deze manier krijgt de taxonomie gestalte. Bij een typologie begint men vanuit het concept. Men bedenkt welke onderscheidende eigenschappen eventuele objecten normaliter zouden kunnen bezitten, en gaat vervolgens de daadwerkelijke objecten volgens deze regels indelen. Men zou kunnen zeggen dat taxonomieën empirisch (inductief) tot stand komen, en typologieën

conceptueel (deductief).

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Omhoog ↑ Gebruikelijke vorm in de Nederlandse taal, zie onder meer Instituut voor Nederlandse Lexicologie (2005). Woordenlijst Nederlandse Taal. Den Haag: Sdu Uitgevers & Tielt: Lannoo Uitgeverij.
Omhoog ↑ Beargumenteerd kan worden dat de term taxinomie had moeten luiden, omdat het een samenstelling is met het Griekse τάξις táxis, waarvan de stam op een 'i' eindigt, zie Pinkhof,H. (1923). Vertalend en verklarend woordenboek van uitheemsche geneeskundige termen. Haarlem: De Erven F. Bohn. Onder meer in het Frans en Nieuw-Grieks heeft de term geruime tijd na de introductie ervan alsnog in die vorm ingang gevonden. In het Nederlands, Engels en Duits is de vorm met "o" ingeburgerd.
Omhoog ↑ Zie de Gellish.net website.
Omhoog ↑ Standard Business Reporting Programma - NT 2014