top of page

De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS), is een naamloze vennootschap die in opdracht van de Belgische 

federale overheid treindiensten in België exploiteert. In 2006 vervoerde de NMBS 197,5 miljoen reizigers, die bij elkaar 9607 miljoen kilometer reisden op het totale net-werk van 3500 kilometer (waarvan 2998 km geëlektrificeerd). De NMBS is de enige aanbieder van binnenlands personenvervoer per trein in België. Daarnaast is er de goederenafdeling Lineas, deze moet wel enige concurrentie dulden van privémaatschappijen. Het logo,een hoofdletter B in een liggende ellips, werd in 1936 ontworpen door Jean de Roy. De artistiek adviseur van de NMBS, de architect Henry Van de Velde, zou de directie hebben aangezet om voor dit ontwerp te kiezen. De 5 grootste stations zijn de 3 Brusselse stations Brussel-Zuid, Brussel-Centraal en Brussel-Noord, gevolgd door Gent-Sint-Pieters en Antwerpen-Centraal.[2]

Aanbod

De NMBS biedt nationaal en internationaal passagierstreinvervoer aan.Het nationale aanbod is opgedeeld in InterCity treinen,

en lokale treinen, met een Brussels voorstedelijk aanbod van lokaal treinverkeer, aangeduid als S-treinen. InterCity of IC-treinen stoppen in principe in elk groot station.Uitzonderlijk slaan bepaalde verbindingen middelgrote stations over of stoppen ze tussen steden. Lokale of L-treinen stoppen in (bijna) alle stations. S-trein is sinds 13 december 2015 de naam voor een re-gionale trein die deel uitmaakt van het voorstedelijke aanbod van Brussel. Tijdens de spits rijden er extra Piekuurtreinen.

Geschiedenis

In 1926 werd de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) opgericht. Het nam de spoorlijnen en activiteiten van de staatspoorwegen over. De spoorwegen waren toen georganiseerd binnen het ministerie van Spoorwegen, Telegrafie en Posterijen, onder het rechtstreekse gezag van de Minister van Spoorwegen. Vanaf het einde van de 19e eeuw was het Bestuur der staatsspoorwegen begonnen met de overname v.d.vele private spoorwegmaatschappijen en -netten. Overigens, tot in 1958 zouden, naast de NMBS, nog enkele private spoorwegen blijven bestaan. De Staatsspoorwegen werden gekenmerkt door poli-tieke inmenging en een logge structuur, en hadden enkele grote corruptieschandalen meegemaakt (waardoor de Staat het Hoog Comité van Toezicht, de latere anticorruptiedienst, had opgericht). Daarenboven bleek dat een groot deel van het staatsbudget naar de spoorwegen ging, zonder duidelijk zicht op besteding en opbrengst ervan. De oprichting van de NMBS moet in die con-text worden gezien:een afzonderlijke rechtspersoon (een naamloze vennootschap), met eigen vermogen en financiering, zou de spoorwegen veel efficiënter kunnen beheren. Ook de in andere Europese landen werden de spoorwegen, om dezelfde redenen, in door de overheid opgerichte vennootschappen ondergebracht. De structuur en oprichting van de NMBS was overigens gelijklo-pend met deze van de Deutsche Reichsbahn. Ook in Belgisch-Congo had het (vergelijkbaar) samengaan van privaat initiatief met overheidscontrole goed gewerkt.[3]De overheid behield,via een systeem van bevoorrechte aandelen,de controle op de bedrijfs-

voering van de NMBS. De Staat behield de gewone aandelen (met meervoudig stemrecht, waardoor het controle hield op de NMBS). De beleggers konden de bevoorrechte aandelen verweren, en dus intekenen op een deel van het kapitaal. Na de Tweede Wereldoorlog kocht de staat de meeste van de aandelen terug. De NMBS had het tijdens de economische crisis in de jaren dertig erg moeilijk, door het teruglopen van goederen en reizigers. Toch kon ze enkele opmerkelijke initiatieven tot een goed einde brengen: de voltooiing van de expreslijn tussen Brussel en Gent, de elektrificatie van de lijn tussen Brussel en Antwerpen en het inleggen van sneltreinen tus-sen Brussel en Oostende met een rittijd van 1 uur. Op het einde van de jaren dertig boekte het bedrijf winst.

Huidige organisatie

De NMBS is de Belgische naamloze vennootschap van publiek recht die de exploitatie en commercialisering verzekert van het nationale en internationale reizigers- en goederenvervoer per spoor. Zij staat eveneens in voor het beheer van het rollend materieel. De NMBS stelt ruim 18.600 mensen te werk en realiseert een omzet van ongeveer 1,897 miljard euro (2005). Ze be-heert ook haar deelnemingen in vennootschappen als Eurostar, Thalys, IFB, TRW en ande-ren. In 1991 werd de NMBS een 'au-tonoom overheidsbedrijf'. Om tegemoet te komen aan de EU-regelgeving voor een vrije toegang voor alle vervoerders op het Europese spoorwegnet, werd de NMBS op 1 januari 2005 opgesplitst in drie delen: een beheerder van de infrastructuur

(Infrabel), een exploitant van de treinen (NMBS) en een overkoepelende holding (NMBS-Holding). Zij vormden met hun drieën de NMBS-Groep. Op 1 januari 2014 verdween de NMBS-groep. Infrabel werd een autonoom overheidsbedrijf. NMBS-Holding fuseerde met NMBS en veranderde haar naam in NMBS. Daarnaast werd de firma HR-Rail opgericht, als filiaal van zowel In-frabel als NMBS. HR-Rail zorgt voor het personeelsbeheer (werkgever en loonberekening) v.d.twee spoorbedrijven. Vakbonds-leden bij de spoorwegen pleiten echter voor het samensmelten van de NMBS en Infrabel in één spoorwegbedrijf, zoals dat vóór 2005 het geval was. Momenteel is de NMBS verlieslatend en vooral hierdoor zijn de schulden van de NMBS-Groep in 2010 opgelopen tot 3,08 miljard euro terwijl deze eind 2009 'slechts' 2,73 miljard euro bedroegen. De NMBS-Groep zag het eerste halfjaar 2011 haar omzet stijgen, en slaagde erin het verlies te verkleinen tegenover dezelfde periode vorig jaar. Dankzij de verbeterde resultaten van de NMBS trad er vanaf 2015 een schuldstabilisatie op.[4] Marc Descheemaecker, voormalig be-

stuursvoorzitter van de NMBS, loodste een zwaar besparingsplan door zijn raad van bestuur. Het hield onder meer in dat 193 treinritten werden geschrapt.[5]

Gedelegeerd bestuurders

Tarieven personenvervoer

De tarieven[7][8] zijn gebaseerd op het aantal af te leggen kilometers. Dit zijn de zogenoemde tarifaire kilometers, die kunnen afwijken van de werkelijke spoorafstanden. Bij een afstand groter dan 150 km gelden de prijzen voor 150 km. De minimumprijs is die voor zes kilometer. De prijs van een heen-en-terugreis is het dubbele van de prijs voor een biljet enkele reis.Naast de standaardvervoersprijzen kunnen toeslagen gelden voor een Thalysrit en voor het reizen naar of van Brussels Airport-Zaven-tem, waarvoor de NMBS een zogenoemde Diabolo-toeslag vraagt. Naast de standaardkaartjes biedt de NMBS voor geredu-ceerd tarief een weekendbiljet, een heen-en-terugbiljet dat enkel in het weekend geldig is, en hebben bepaalde groepen ta-riefverminderingen. Vervoersbewijzen kunnen in het station gekocht worden (zowel aan het loket als aan de automaten), maar ook via het internet of met toeslag bij de treinbegeleider.Er zijn verder abonnementen die gedurende enkele jaren "trein-kaart" werden genaamd, maar nu weer abonnementen heten (zoals treinabonnement, schoolabonnement, netabonnement en Campusabonnement), meerrittenkaarten (zoals Rail Pass, Go Pass 10, en Key Card) en tijdelijke aanbiedingen. Voor grensover-schrijdende trajecten, inclusief trajecten van/tot de grens, als men voor het andere land over een abonnement of dagkaart beschikt, gelden andere tarieven.

Blue-bike

In mei 2011 werd Blue-bike opgericht,een fietsdeelsysteem dat fietsen aanbiedt op 53 locaties verspreid over België.Het pro-

ject werd mede opgericht door de NMBS-Holding en is een aanvulling op het openbaar vervoer, voor het na-traject.

Activiteiten in het buitenland

NMBS Logistics, dochteronderneming van de NMBS, rijdt nu met(goederen)treinen onder eigen licenties in Frankrijk, Duits-

land en Luxemburg. Op de Luxemburg/Frankrijk-route tot Mulhouse is dat met het Sibelit-samenwerkingsverband met de Franse spoorwegen, op de route naar Keulen met het Cobra-samenwerkingsverband met de Duitse spoorwegen. In Frankrijk heeft NMBS Logistics het dochterbedrijf OSR France opgericht zodat NMBS Logistics niet afhankelijk was van SNCF-perso-neel voor lokale handelingen.In Noord-Frankrijk gaat OSR France, dat zijn eigen exploitatielicentie heeft, de concurrentie aan met de Franse spoorwegen voor het lokaal en regionaal goederenvervoer.[10]

Dochterondernemingen

Eurostation, Eurogare, Euro Immo Star en B-Parking werden opgericht door de NMBS. De spoorwegmaatschappij participeert in Cambio; daarnaast ook in BeNe Rail, voor het distribueren van internationale tickets samen met de NS; Transurb, een sa-menwerking met de MIVB voor het realiseren van projecten omtrent publiek transport; Railtour, een internationaal reisbureau voor bedrijven, en als laatste Publifer, de eigenaar van de reclamepanelen in de stations. De maatschappij is tevens aandeelhou-der van Eurostar en THI FACTORY (Thalys). Train World is het treinmuseum van de NMBS. [11]

Zie ook

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

  1. Omhoog ↑ Vervoersvoorwaarden NMBS

  2. Omhoog ↑ Brussel heeft de drukste treinstations, Metro.be, 2 juni 2015.

  3. Omhoog ↑ BEULENS, F., Financieel-institutionele analyse van de Belgische beursgenoteerde spoorwegsector 1836-1957, Antwerpen 2004, Garant, 454

  4. Omhoog ↑ NMBS Groep boekt meer omzet en minder verlies. knack.be

  5. Omhoog ↑ 'We zijn het slachtoffer van ons eigen succes'. De Standaard

  6. Omhoog ↑ 'Sophie Dutordoir begint op 7 maart bij de NMBS'. De Standaard

  7. Omhoog ↑ Vervoersvoorwaarden NMBS Mobility, zie Deel 5

  8. Omhoog ↑ Binnenlandse treinen in België. treinreisinfo.nl

  9. Omhoog ↑ Tussenkomst van de werkgever in de verplaatsingskosten woon-werkverkeer. belgie.be (2 July 2009)

  10. Omhoog ↑ Today's Railways, april 2012, Playing away, SNCB's activities outside Belgium

  11. Omhoog ↑ (nl) Filialen en participaties van NMBS. www.detrein.be

bottom of page