top of page

De Vlaamse Beweging is een verzamelterm voor het geheel van verenigingen en personen die zich richten op de emancipatie van het Vlaamse volk in de context of tegen de achtergrond van België. Maatschappelijk ver-taalt dit streven zich meestal in een devolutie van de staatsstructuur.

Geschiedenis

Historische context

De Belgische staat werd vanaf de onafhankelijkheid in 1830 eentalig Frans,aangezien de heersende klasse zo-

wel in Vlaanderen als Wallonië deze taal sprak. Zo kwam er een trage, maar gestage verfransing van het open-bare leven in Vlaanderen op gang.[1] In Brussel werd de rechtspleging zelfs onmiddellijk verfranst en dit gold waarschijnlijk ook voor het bestuur. Ook het lager onderwijs verfranste er, iets wat in de rest van Vlaanderen nooit zou gebeuren.[2] Er werd als het ware een sociale taalgrens geschapen. In tegenstelling tot de rest van Vlaanderen, bleek de verfransing van Brussel veel sterker en onomkeerbaar.

Het ontstaan van de Vlaamse Beweging

De eerste reactie op deze verfransing kwam vanuit artistieke milieus, meer bepaald schrijvers en dichters zo-als Conscience, Rodenbach en Gezelle. Daarna deinde de beweging uit tot al de andere artistieke disciplines. Het werd een algemeen cultuurflamingantisme. Als kunstenaars en intellectuelen behoorden zij doorgaans zelf tot de bourgeoisie. Vanaf 1870 kreeg de Vlaamse Beweging een bredere, volkse basis. Zij werd meer en meer een politie-ke beweging met eisen als de volledige vernederlandsing van het onderwijs en het openbaar leven in Vlaanderen. De Vlaamse studentenbeweging was de drijvende kracht achter deze evolutie. Er trad een hoofd-zakelijk katholieke intelligentsia naar voren met personen als August Vermeylen, Hugo Verriest, Cyriel Ver-schaeve, Frans Van Cauwelaert en Julius Vuylsteke.

Wereldoorlog I

Tijdens de Eerste Wereldoorlog valt de Vlaamse Beweging te verdelen in drie groepen: de activisten,die colla-

boreerden met de Duitse bezetter om hun doel te bereiken, de passivisten, die samenwerking met de bezet-ter afwezen, en de Frontbeweging, een beweging aan het front die zich tegen het Franstalige taalbeleid van het Belgisch leger verzette. Die laatsten toonden hun ongenoegen vooral door grafstenen met de letters AVV-VVK (Alles voor Vlaanderen-Vlaanderen voor Kristus) bij graven van honderden gesneuvelde Vlaamse soldaten te plaatsen.

Collaboratie

Tijdens het interbellum bereikte de Vlaamse Beweging, partijpolitiek georganiseerd in de Frontpartij, haar hoogtepunt. Getuige daarvan de Bormsverkiezing op 9 december 1928 en de eerste belangrijke overwinning met de taalwetten in 1932. Gaandeweg veranderde de Vlaamse Beweging van een democratische en progres-sieve beweging in een rechts-autoritaire beweging met als emanatie het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) en het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso).Tijdens de Tweede Wereldoorlog gingen opnieuw

delen van de Vlaamse Beweging over tot collaboratie. De repressie na de oorlog leidde tot zeer harde bestraf-fingen: meer dan 400.000 dossiers, 240 doodstraffen, zoals in het geval van Leo Vindevogel en August Borms.[3] De Vlaamse Beweging was organisatorisch vernietigd en moreel in diskrediet gebracht. Toch werd in mei 1949 reeds de Vlaamse Concentratie opgericht, de eerste naoorlogse Vlaamsgezinde partij die vooral streef-de naar amnestie voor de getroffenen van de re-pressie en epuratie.

Leuven Vlaams

De IJzertoren

Het opblazen van de IJzertoren in 1946 gaf de Vlaamsgezinde opinie een eerste impuls. Een tweede was de 

Koningskwestie, waarbij de tegenstelling tussen Vlamingen en Walen opnieuw sterk naar voren kwam. In de jaren 60 werd de Vlaamse Beweging opnieuw een brede volksbeweging waarvan de Christelijke Vlaamse Volks-unie, opgericht in 1954 en later Volksunie genoemd, de partijpolitieke emanatie was. Het verzet tegen de ver-fransing van Brussel, die door middel van de talentellingen geöfficialiseerd werd, leidde tot twee indrukwek-kende marsen op Brussel met tienduizenden deelnemers en de taalgrens werd in 1962 definitief vastgelegd. In 1968 volgde de strijd voor Leuven Vlaams.

Deelname aan de macht

In 1977 werd de Volksunie, opgericht in 1954, bij de onderhandelingen rond een tweede staatshervorming be-

trokken. De onderhandelingen mondden uit in het omstreden Egmontpact, genoemd naar het Egmontpaleis, waar de heimelijke vergaderingen ’s nachts plaatsvonden. Het akkoord stuitte op massaal protest. Met name de rechtse en radicaal anti-Belgische vleugel van de Vlaamse Beweging vond dat er te veel toegevingen aan de Franstaligen waren.[4] Ondanks het protest werd het Egmontpact door de partijraad van de Volksunie met een tweederdemeerderheid goedgekeurd, maar het protest hield aan en de premier, Leo Tindemans, diende hierop onverwachts zijn ontslag in. De regering-Tindemans II was gevallen en het pact werd nooit tot uitvoe-ring gebracht. Het kwam uiteindelijk tot een breuk binnen de Volksunie, die leidde tot het ontstaan van het 

Vlaams Blok in 1978. Bij de derde staatshervorming in 1988 kwam de definitieve doorbraak van het federa-lisme in België. Met het Sint-Michielsakkoord in 1993 werd België formeel een federale staat.

Heden

Het Vlaams-nationalisme is tegenwoordig de overheersende stroming in de Vlaamse Beweging. Een zeer recen-te trend in de (gematigde) Vl.Beweging is de aandacht voor de nieuwe Vlamingen van onder meer het IJzerbe-

devaartcomité, het OVV en de VOS. Het radicale Vlaams-nationalisme manisfesteert zich vandaag nog steeds tijdens de IJzerwake en het Vlaams Nationaal Zangfeest.De motivatie van een groot deel van de Vlaamse Be-weging draait nog steeds in hoge mate rond de volgens deze strekking nog bestaande discriminaties van Vla-mingen door en in de Belgische instellingen, hetgeen vaak het "Belgisch democratisch deficit" genoemd wordt.

Gelieerde politieke partijen

Grote, in alle parlementen vertegenwoordigde partijen:

Nieuw-Vlaamse Alliantie  N-VA eerste stap confederalisme, uiteindelijk onafhankelijkheid

Liberaal-conservatief

Vlaams Belang VB

Onafhankelijkheid

Rechts-conservatief

Daarnaast hebben zowel CD&V, Open Vld, Groen als de sp.a een Vlaamsgezinde vleugel. Bij Open Vld concen-treert zich dit onder andere rond haar lokale mandatarissen in Vlaams-Brabant en Nova Civitas. Bij sp.a rond figuren als Bert Anciaux en voorheen ook Leo Peeters, Frank Vandenbroucke en Norbert De Batselier. Deze laatste was medeauteur van Het Sienjaal, samen met Maurits Coppieters. Bij Groen gaat het vooral om mensen die overgekomen zijn uit de vroegere SLP, zoals de ondertussen uit de politiek gestapte Geert Lambert.

Kleinere partijen:

Gelieerde maatschappelijke en sociale organisaties

Zie ook

Externe links

bottom of page