Consumentenbescherming verwijst naar het geheel van de inspanningen en maatregelen die bedoeld zijn om mensen te beschermen in hun rol als consument van goederen of diensten. Het omvat wetgeving en rechtspraak (het consumentenrecht) en ook door de overheid gedelegeerde functies aan consumentenorganisaties (de consumentenbeweging). Het doel van consumentenbescherming is om de kwaliteit van producten en diensten te waarborgen, te voorkomen dat consumenten fysieke, psychologische of economische schade ondervinden van de door hen geconsumeerde producten of diensten en om genezing en genoegdoening te kunnen krijgen voor eenmaal geleden schade als gevolg van consumptie.

Consumentenrecht

Het consumentenrecht omvat alle wet- en regelgeving die gemaakt is voor consumentenbescherming. Specifiek viseert het consu-mentenrecht "de bescherming van de consument in zijn relatie tot de producent-verkoper teneinde het economisch en juridisch evenwicht tussen beide te herstellen."[1] Het is ontwikkeld om de rechtspositie van consumenten ten opzichte van producenten te verbeteren, toen dat nodig bleek in de tweede helft van de 20e eeuw met de opkomst van de consumptiemaatschappij. Het consu-mentenrecht is daarmee een relatief nieuwe tak van het recht, die soms niet eens als aparte rechtstak wordt erkend. Het is dan ook een amalgaam van regels die men kan onderbrengen in zowel de privaatrechtelijke, publiekrechtelijke als strafrechtelijke sfeer.[1] Regelgeving ter bescherming van de consument richt zich vaak op productveiligheid en tracht dit te doen door producen-ten en distributeurs voorwaarden op te leggen met betrekking tot etikettering, bestanddelen, verpakking enzovoort. Aanvankelijk deden vooral nationale overheden dit, maar met de toenemende internationale economische integratie in de tweede helft van de 20e eeuw zoals de Europese interne markt werd het nodig dit over te laten aan supranationale of intergouvernementele organisa-ties zoals de Europese Unie. Met het vrije verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal over de grenzen moesten immers consumenten overal uniform geïnformeerd en beschermd worden en de regels op elkaar afgestemd.[1] Artikel 38 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (in 2000 aangenomen door Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie) bepaalt: "In het beleid van de Unie wordt zorg gedragen voor een hoog niveau van consumentenbescherming."[2] Verschillende agentschappen en andere overheidsinstellingen werden in het leven geroepen om de consumentenwetgeving te handhaven.

Consumentenbeweging

De consumentenbeweging kwam op na de Tweede Wereldoorlog, toen door toegenomen welvaart de koopkracht van burgers enorm toenam en de schaarste op de consumentenmarkt veranderde in een overvloed aan keuzes. De aanbieders van producten en diens-ten werden door hun steeds grootschaliger opereren in korte tijd zeer machtig en verzwakten de positie van de consumenten, die zich daar steeds meer bewust van werden, maar ook bewust v.h.feit dat ze samen sterk konden staan. Consumenten gingen zich verenigen in consumentenorganisaties die producten en diensten gingen testen en elkaar daarover informeerden viatijdschriften

en bij misstanden verhaal gingen halen bij de rechter en de overheid, die daarop wet- en regelgeving ontwikkelde.[3]

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) vertaald vanaf de Duitstalige Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

1. ↑ Omhoog naar:a b c De Witte, Mieke; An Vermeersch, Europees consumentenrecht, Maklu, Antwerpen, 2004, p. 13. ISBN 9789062159611. Geraadpleegd op 11 juni 2018.

2. Omhoog↑ De Witte, p. 31.

3. Omhoog↑ Hoogwout, Marcel, De rationaliteit van de klantgerichte overheid, Uitgeverij Réunion, Nieuwegein, 2010, p. 62–63. ISBN 9789079263042. Geraadpleegd op 12 juni 2018.