Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso

(Málaga,25 oktober 1881–Mougins, 8 april 1973) was een Spaans kunstschilder,tekenaar,beeldhouwer,grafisch kunstenaar, sieraad-

ontwerper en keramist. Hij was een van de bekendste Spaanse kunstschilders.

Familie en afkomst

Pablo Picasso was het eerste kind van José Ruiz Blasco en María Picasso López. Traditiegetrouw kreeg hij een aantal naar heiligen verwijzende voornamen: Pablo, Diego, José, Francisco de Paula, Juan Nepomuceno, María de los Remedios, Cipriano de la Santísima Trinidad. Zijn twee achternamen zijn conform het Spaanse naamstelsel achtereenvolgens de eerste achternaam van zijn vader (Ruiz) en de eerste achternaam van zijn moeder (Picasso). Merkwaardig is dat hij onder zijn tweede achternaam Picasso bekend is en niet als Ruiz. Pablo Picasso's vader was kunstenaar, tekenleraar en conservator. In 1884 werd zijn zus Dolores (Lola) geboren en in 1887 zijn zus Concepción (Conchita).

Vrouwen

Picasso had gedurende zijn leven relaties met meerdere vrouwen, die hij vaak gebruikte als schildersmodel: Fernande Olivier, Éva Gouel (ook wel bekend onder de naam Marcelle Humbert), de Russische balletdanseres Olga Khokhlova, Marie-Thérèse Walter, de fotograaf Dora Maar, Françoise Gilot en Jacqueline Roque. Telkens wanneer hij opnieuw verliefd werd, werd dit in zijn werk duide-lijk door een wisseling van stijlen.

Kinderen

Paulo Picasso (4 februari 1921 - 5 juni 1975) was het eerste kind van Pablo Picasso en Olga Khokhlova. Paulo was als kind onder ande-re model voor het schilderij Paulo als Harlekijn (1924) en Paulo op een ezel. Maya Widmaier-Picasso (5 september 1935) is geboren uit de relatie met Marie-Thérèse Walter. Picasso maakte enkele beeldhouwwerken die Maya als thema hadden, zoals Maya à la pou-pée (Maya met een pop), die in februari 2007 uit het huis van Picasso's kleindochter werd gestolen. Maya Widmaier-Picasso woont in Parijs en is een expert die originelen van vervalsingen kan onderscheiden. Claude Picasso (15 mei 1947) is het 1ste kind met Fran-çoise Gilot. Paloma Picasso is ook een kind van Françoise Gilot.

Biografie

Jeugd

Pablo werd geboren aan de Plaza de La Merced in Malaga. Het was een zware bevalling in het bijzijn van een oom, die arts was, en een vroedvrouw[2]. De vroedvrouw dacht dat het kind dood was en besteedde alleen aandacht aan de moeder; de oom, Don Salva-dor, redde het kind van de verstikkingsdood.[3] Reeds in 1890 schilderde Pablo, in olieverf, de picador, een stierenvechter in de arena, dat geldt als zijn eerste schilderij[2]. In 1891 verhuisde het gezin naar A Coruña in Galicië in het uiterste noordwesten van 

Spanje, aan de Atlantische Oceaan, waar Pablo's vader als kunstdocent was aangesteld aan de Instituto da Guarda. Vanaf 1894 hield Pablo een dagboek bij, waarin hij portretten en karikaturen tekende. Schilderijen signeerde hij met P. Ruiz. In januari 1895 stierf zijn zusje Conchita, op zevenjarige leeftijd, aan difterie, hetgeen hem zeer aangreep. Vlak daarna verhuisde het gezin naar 

Barcelona, waar Pablo's vader een baan als docent was aangeboden. De 13-jarige Pablo deed toelatingsexamen aan de Academie voor Schone Kunsten in Barcelona. Het toelatingswerk: het tekenen van een torso[4], waarvoor hij een maand de tijd had, voltooide hij in één dag [2]. Men was hiervan dermate onder de indruk dat hij onmiddellijk werd aangenomen en de eerste twee leerjaren mocht overslaan.

Exposeren in Madrid

Op vijftienjarige leeftijd schilderde Pablo een groot werk (197 x 249,5 cm): Wetenschap en liefdadigheid [5]. Het onderwerp hier-van: een stervende, met aan haar bed een arts en een non, grijpt terug naar de dood van zijn zusje Conchita. Hiervoor kreeg hij een eervolle vermelding tijdens een tentoonstelling in het Paleis voor Kunst en Industrie[6] in Madrid. Vanaf september 1897 studeerde Pablo korte tijd aan de in hoog aanzien staand, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando in Madrid. Daar het onderwijssys-teem hem niet beviel, volgde hij na verloop van tijd geen colleges meer. Wel bezocht hij de musea, waaronder vaak het Prado, en de kunstgalerieën. In die tijd wijzigde hij zijn signatuur van Ruiz naar P. Picasso. In juni 1898 ging hij terug naar Barcelona. Nadat hij in april 1899 verhuisd was naar de Carrer dels Escudellers in Barcelona was hij vaak te vinden in het café en cabaret Els Quatre Gats (De vier katten)[7]; een gelegenheid waar kunstenaars elke dag bijeen kwamen om te praten over kunst en filosofie, muziek te maken, gedichten voor te lezen of cabaret op te voeren.[8] In deze gelegenheid maakte Picasso veel portretten, waaronder een zelfportret.[9]

Wereldtentoonstelling Parijs

Pablo vertrok samen met zijn vriend Carlos Casagemas per trein van Barcelona naar de wereldstad en kunsthoofdstad Parijs; des-tijds een reis van enkele dagen. Parijs was de 'lichtstad' met de Eiffeltoren, die evenals enige straten verlicht werd met elektrisch licht. Daar ontmoette hij zijn eerste Parijse vriend, de journalist en dichter Max Jacob,die Picasso hielp met het leren van de Fran-

se taal en inwijdde in de literatuur. Ze deelden een appartement; Max sliep 's nachts, terwijl Picasso overdag sliep en 's nachts werkte. Het waren tijden van armoede, kou en wanhoop. Veel van Picasso's werk werd verbrand om de kleine woning warm te houden.

Op de Wereldtentoonstelling van 1900 hing in het Spaanse paviljoen het schilderij De laatste ogenblikken van de 19-jarige Picasso. Dit schilderij werd later door hem zelf overgeschilderd.[2] Picasso was onder de indruk van de werken van Paul Cézanne, Edgar De-gas, Pierre Bonnard, Vincent van Gogh en Henri Toulouse-Lautrec.Pablo en Carlos huurden woon- en werkruimte aan de Rue Gabrielle

49 in Montmartre.In Parijs ontmoette Carlos Germaine Gargallo,een danseres uit de Moulin Rouge, en werd verliefd op haar.Na ver-

loop van tijd gingen Pablo en Carlos wegens geldgebrek terug naar Madrid. Casagemas keerde, verliefd als hij was, terug naar Parijs, al was hij intussen wel verslaafd aan de drugs en aan de drank. Germaine wees hem af; hij schoot op haar en schoot zichzelf door het hoofd. Zij overleefde, hij niet. Picasso schilderde hierop Mort de Casagemas,[10] waarin hij duidelijk verband legde met Van Gogh die ook zelfmoord gepleegd had.[11] De dood van Casagemas was voor Picasso de opmaat van een jarenlange depressie.

depressie 1901 - 1904

Gedurende de eerste vijf maanden van 1901 woonde Picasso in Madrid, waar hij en zijn anarchistische vriend Francisco de Asis So-ler het tijdschrift Arte Joven (Jonge kunst) oprichtten. Er verschenen vijf nummers. Soler maakte de artikelen en Picasso illus-treerde het tijdschrift, meestal met grimmige spotprenten die sympathiseren met de armen. Het eerste nummer werd gepubli-ceerd op 31 maart 1901. Tot 1905 verbleef Picasso afwisselend in Barcelona en Parijs.In mei 1901 betrok Picasso, tot eind 1901, een atelier op de zolderverdieping van Boulevard de Clichy 130 van galeriehouder Pere Mañach. Pere Mañach geloofde in Picasso en bood hem een contract aan van 150 franc per maand voor regelmatige levering van werken. Op de zolderverdieping ontstond ook Evocatie (de ter aarde bestelling van Casagemas),[12] waarvan de compositie teruggrijpt op De begrafenis van graaf Orgaz van El Greco.[13] 

Pablo werd onrustig, misschien wel omdat Casagemas dezelfde ruimte had bewoond. Hij reisde meerdere keren tussen Barcelona en Parijs en kon niet kiezen tussen zijn vaderland en de lichtstad.Van 25 juni tot en met 14 juli 1901 werd,op verzoek van Pere Mañach,

de eerste tentoonstelling bij Ambroise Vollard gehouden. Voorafgaand aan de tentoonstelling worden reeds 15 werken verkocht[14] 

De kunstenaar begon toen zijn werk met Picasso te signeren, de naam van zijn moeder, in plaats van met P. Ruiz of P. Ruiz y Picasso.

In 1901 schildert Picasso taferelen uit het Parijse leven, zoals de absintdrinkster[15][16] en in 1902 het 'straattheater' in Parijs, zoals Harlekijn en zijn maat[17] en clown met aap[18]. Als hij aan in het derde kwartaal van 1902 weer in Parijs woont maakt hij bij-na alleen tekeningen, omdat hij geen geld heeft voor linnen.Gedurende minstens één jaar woonde hij in Barcelona. Mogelijk heeft hij daar in 1903 het schilderij De armen op het strand [19] gemaakt; over 'mensen zonder leven'.[20] Wel is zeker dat hij daar, in het-zelfde jaar het mysterieuze schilderij La vie maakte. Het schilderij dat een overschildering is van De laatste ogenblikken,[21] dat daarmee de dood door het leven verving; misschien wilde Picasso hiermee laten zien dat hij de dood van zijn vriend had verwerkt en zelf weer verder kon leven.

Definitief Parijs

In 1904 verhuist Pablo definitief naar Parijs, waar hij, tot 1909, een atelier betrekt op Rue Ravignan 13, wederom in het 18e arron-disement (Montmartre); nu tussen de Moulin Rouge en de Sacré-Cœur.In deze obscure bouwval vol vreemde geluiden, boeken en met een wirwar van trappen[22][23], dat vanwege zijn vreemde indeling Le Bateau-Lavoir (de wasschuit) werd genoemd en waar maar één kraan was, ontmoette Picasso Fernande Olivier, een bohemienne en kunstenares die zijn eerste grote liefde werd.Deze ontmoe-

ting luidde zijn roze periode in, waarin Fernande veelvuldig op zijn schilderijen voorkomt en met wie hij 7 jaar zou samenwonen[24]. De buurt was gewild onder kunstenaars vanwege de lage huur. In atelier Bateau-Lavoir hebben ook vele andere kunstenaars ge-werkt, zoals Kees van Dongen, Juan Gris, Maurice de Vlaminck, Georges Braque, Pierre-Auguste Renoir, Paul Cézanne, Max Jacob (dichter) en Appolinaire (schrijver). Bateau-Lavoir is in 1970 afgebrand. Fernande, Pablo en andere kunstenaars ontmoetten elkaar zeer frequent in één van de oudste cabarets in Montmartre: café Au Lapin Agile (Het rappe konijn).[25] Daar Picasso in grote ar-moede leefde, was deze plek voor hem en andere kunstenaars aantrekkelijk, want de waard accepteerde ook schilderijen als betaal-middel. Uiteindelijk bezat de waard een indrukwekkende verzameling schilderijen, waaronder minstens twee van Picasso; één met zijn dochter: Vrouw met kraai[26] en één met de waard met gitaar en Pablo zelf als harlekijn: Le Lapin Agile.[27] Laatstgenoemd schilderij heeft tot 1912 in het etablissement gehangen. Meerdere malen per week bezochten Picasso en zijn vrienden circus Mé-drano, dat vlakbij optrad. De 'kunstenmakers' [28] uit deze tijd zien er weliswaar arm uit, maar niet zo troosteloos en uitzichtloos als die uit 1903. De schoonheid van de Griekse en Romeinse beeldhouwwerken, die Picasso in die tijd in het Louvre bestudeert, straalt af op zijn schilderijen. Bijvoorbeeld in La toilette,[29] waarin hij 'la belle Fernande' afbeeldt in een Venus-achtige pose. In

1905 kocht de Amerikaanse kunstverzamelaar Leo Stein naakt meisje met bloemenkorf (Linda la Bouquetière,1905).Picasso bezocht de Salon van Leo en zijn zus Gertrude Stein,waar kunstenaars vaak op zaterdag samenkwamen om te praten over kunst en literatuur en muziekstukken en toneelstukken op te voeren en dergelijke. Daar ontmoette hij zijn levenslange rivaal Henri Matisse, waarmee hij ook bevriend raakte. Picasso schilderde portretten van zowel Gertrude Stein als haar neef Allan Stein. Gertrude Stein werd Picasso's voornaamste beschermvrouw; ze verwierf zijn tekeningen en schilderijen en exposeerde ze in haar informele Salon in haar

huis in Parijs. Dit werd uiteindelijk een vriendschap voor het leven. Na verloop van tijd verhuisde Leo Stein met zijn vrouw Sarah en zijn broer Michael naar Italië en werden mecenassen van Matisse,terwijl Gertrude Stein werken van Picasso bleef verzamelen. Op

uitnodiging van Tom Schilperoort, een Nederlandse vriend van Kees van Dongen bracht Picasso in 1905 enkele weken door in het 

Noord-Hollandse Schoorl. Van daaruit maakte hij uitstapjes naar Alkmaar en Hoorn. In deze periode maakte hij verschillende schil-derijen, zoals La Belle Hollandaise en Les Trois Hollandaises, en een aantal schetsen.[30]

Geometrische vormen

In 1907 trad Picasso toe tot een kunstgalerie in Parijs die recent was geopend door Daniel-Henry Kahnweiler, een Duitse kunsthis-toricus en kunstverzamelaar.Hij werd vanaf 1907 bekend in Parijs,omdat hij een van de eerste verdedigers was van het kubistische 

werk van Pablo Picasso en Georges Braque. Kahnweiler verdedigde ontluikende artiesten zoals André Derain, Kees van Dongen, Fer-

nand Léger, Juan Gris, Maurice de Vlaminck en verscheidene anderen die uit vele delen van de wereld gekomen waren om te wonen en te werken in Montparnasse.In Parijs onderhield Picasso vriendschappen met bekende personen uit Montmartre en Montparnasse, waaronder Andre Breton, dichter Guillaume Apollinaire, schrijver Alfred Jarry en Gertrude Stein. Apollinaire werd in 1911 gearres-teerd op verdenking van het stelen van de Mona Lisa uit het Louvre. Apollonaire beschuldigde zijn vriend Picasso, die ook voor ver-hoor moest komen, maar beiden werden later vrijgesproken. In Parijs ontmoette Picasso ook de naïeve schilder Henri Rousseau en

in 1908 hielden Picasso en zijn vrienden een banket ter ere van Rousseau, waar ze hem spottend belaadden met medailles en hem achter zijn rug uitlachten. In de navolgende jaren verkochten handelaren (o.a. Daniel-Henry Kahnweiler en Ambroise Vollard) meer en meer werken van Picasso aan Gertrude Stein, Ivan Morozov[31] en Sergej Sjtsjoekin[32]. Laatstgenoemde bezat tegen het begin van de eerste wereldoorlog liefst 51 schilderijen van Picasso. Picasso en Braques waren bewonderaars van Paul Cézanne. Men denkt dat de schilderijenreeks Mont Sainte-Victoire van Paul Cézanne van grote invloed is geweest op het ontstaan v.het kubisme.

In de schilderijen, die Picasso,Braques en André Derain tussen 1907 en 1917 vervaardigden in o.a. Céret komen steeds meer geome-

trische vormen voor. Voorbeelden hiervan zijn: vrouw met peren (Fernande) uit 1909 en portret van Ambroise Vollard uit 1910. Met het geld dat Picasso ontving voor zijn schilderijen kon hij zich in de herfst van 1909 een huurhuis aan de Boulevard de Clichy 11 permitteren. Daar trok hij in met Fernande, die haar brieven in die tijd ondertekende met 'mevrouw Picasso'. Hoewel hij in dat huis ook een atelier had, ging hij kort daarop ook weer schilderen in 'Bateau Lavoir', waar hij andere vrouwen liet poseren. Hij werd ver-liefd op Marcelle Humbert, die hij Eva Gouel noemde. Picasso's liefde voor Eva blijkt in veel van zijn kubistische werken. Picasso was zwaar aangeslagen door haar vroegtijdige dood in 1915 als gevolg v.e.ziekte, op de leeftijd van 30 jaar. Na de Eerste Wereld-oorlog maakte Picasso kennis met Serge Diaghilevs Ballets Russes. Onder zijn vrienden tijdens deze periode waren Jean Cocteau, 

Jean Hugo, Juan Gris en anderen. In de zomer van 1918 trouwde Picasso met Olga Khokhlova, een ballerina bij Sergei Diaghilevs ge-zelschap. Zij brachten hun huwelijksreis door in de villa van de glamoureuze Chileense kunstbeschermster Eugenia Errázuriz in de buurt van Biarritz. Khokhlova introduceerde Picasso in de hogere kringen, formele diners, en alle sociale geneugten in het Parijse leven van de rijke jaren 1920. De twee kregen een zoon, Paulo, die zou uitgroeien tot een losbandige motorcoureur en chauffeur van zijn vader. Khokhlova's fatsoensnormen botsten met Picasso's bohemien-leefstijl en de twee leefden in een toestand van voortdu-rend conflict. In dezelfde periode werkte Picasso samen met Diaghilevs groep; hij en Igor Stravinsky werkten aan het ballet Pulci-

nella in 1920. Picasso maakte van de gelegenheid gebruik om verschillende schetsen van de componist te maken. In 1927 ontmoette Picasso de 17-jarige Marie-Thérèse Walter en begon een geheime affaire met haar. Picasso's huwelijk met Khokhlova eindigde in een scheiding van tafel en bed in plaats van echtscheiding, want de Franse wet vereiste een gelijkelijke verdeling van de eigendom-men in het geval van echtscheiding, en Picasso wilde Khokhlova niet de helft van zijn vermogen geven. De twee bleven wettelijk ge-trouwd tot Khokhlova's dood in 1955. Picasso had een langdurige affaire met Marie-Thérèse Walter en verwekte een dochter, Ma-ya, bij haar. Marie-Thérèse leefde in de ijdele hoop dat Picasso op een dag met haar zou trouwen. Zij verhing zich vier jaar na de dood van Picasso. Gedurende zijn hele leven had Picasso een aantal minnaressen naast zijn vrouw of primaire partner. Picasso was twee keer getrouwd en had vier kinderen bij drie vrouwen. De fotografe en schilder Dora Maar was ook een voortdurende metgezel en minnares van Picasso in de late jaren 1930 en begin 1940.

Oorlogsjaren

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Picasso in Parijs, terwijl de stad door de Duitsers was bezet. Picasso's artistieke stijl paste niet in de nazi-opvattingen over kunst,zodat hij niet in staat was om zijn werk te laten zien tijdens deze periode.Hij bleef wel schil-deren in die tijd. Hoewel de Duitsers brons gieten verboden in Parijs, werd het brons voor hem gesmokkeld door het Franse verzet.

Na de bevrijding van Parijs in 1944 verkeerde Picasso met een jonge studente kunst, Françoise Gilot. De twee werden uiteindelijk geliefden, en hadden twee kinderen samen, Claude en Paloma. Gilot verliet Picasso - als enige van zijn vrouwen - in 1953, naar ver-luidt als gevolg van mishandeling en ontrouw. Dit was een zware klap voor Picasso. Hij ging door een moeilijke periode na het vertrek van Gilot. Een aantal van zijn inkttekeningen uit deze periode hebben het thema van de afzichtelijke oude dwerg als tegengewicht voor een mooi, jong meisje, waaronder een aantal uit een zes weken durende affaire met Geneviève Laporte, die in juni 2005 werden geveild. Picasso deed niet lang over het vinden van een andere minnares, Jacqueline Roque. Ze werkte op de pottenbakkerij Madou-

ra in Vallauris aan de Franse rivièra,waar Picasso keramiek maakte en beschilderde.De twee bleven samen voor de rest van Picasso's

leven en trouwden in 1961. Hun huwelijk was een laatste daad van wraak tegen Gilot. Gilot was op zoek naar juridische middelen om haar kinderen met Picasso, Claude en Paloma, te legitimeren. Aangemoedigd door Picasso had ze geregeld te scheiden van haar echt-genoot, Luc Simon, en zou dan trouwen met Picasso om de rechten van haar kinderen veilig te stellen. Picasso trouwde vervolgens in het geheim met Roque, nadat Gilot de echtscheiding had aangevraagd, en nam zo wraak voor haar vertrek. In 1955 kocht hij villa La Californie in de omgeving van Cannes, in 1958 het Château de Vauvenargues en in 1961 villa Notre-Dame-de-Vie in Mougins. Naast zijn vele artistieke prestaties, had Picasso een filmcarrière,inclusief een cameo-optreden in Jean Cocteaus Testament van Orpheus.

Picasso speelde altijd zichzelf in zijn filmoptredens. In 1955 hielp hij bij het maken van de film Le Mystère Picasso ('Het mysterie van Picasso'), geregisseerd door Henri-Georges Clouzot. In 1965 schonk hij zijn beeld Figure découpée aan de gemeente Amster-dam, ter viering van 100 jaar Vondelpark.

Château Vauvenargues

Picasso overleed in april 1973 op 91-jarige leeftijd aan de gevolgen van een longontsteking en is begraven bij Château de Vauvenar-gues bij Aix-en-Provence in Frankrijk. De Franse staat verwierf in 1990 via een nalatenschap van Picasso en diens vrouw Jacqueline Roque een groot aantal kunstwerken.