top of page

Biodiversiteit of biologische diversiteit is een begrip voor de graad van verscheidenheid aan levensvormen (soorten, genen etc.) binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet. De biodiversiteit wordt vaak gebruikt als een indicator voor de gezondheid van een eco-systeem. Daarvoor wordt de aanwezige biodiversiteit vergeleken met historische gegevens of gegevens uit vergelijkbare gebieden.Biodiver-siteit hangt nauw samen met het klimaat. Zo zijn onder de terrestrische habitats, de tropische regio's typisch veel soortenrijker dan de polaire regio's. Zowel Brazilië als Colombia, de landen met de grootste en op een-na-grootste biodiversiteit, liggen in Zuid-Amerika. Colom-bia kent de grootste globale biodiversiteit in vogels (rond de 1900 soorten, waarvan 150 soorten kolibries), kikkers, vlinders (14.000) en bloemen (>50.000).[3][4] Het jaar 2010 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit.

Biodiversiteit van de aarde

Hoe groot de aardse biodiversiteit is, blijkt uit het feit dat het aantal beschreven levensvormen ongeveer 4 miljoen bedraagt. En aangezien de mens nog lang niet alle gebieden op aarde goed bestudeerd heeft, zullen er waarschijnlijk nog veel meer zijn. Biologen schatten de totale hoeveelheid verschillende levensvormen op ongeveer 40 milj.soorten.[5]De biodiversiteit staat echter onder druk. Het aantal soorten neemt door de jaren heen sterk af. Zo waren er in Nederland in het jaar 1950 1400 soorten hogere planten. Sindsdien zijn hiervan 70 uitgestorven en zijn 500 in aantal/oppervlakte ernstig achteruitgegaan. Het aantal broedvogelsoorten is in dezelfde periode met een derde afgenomen.

Taxonomie

Voor de beschrijving van de soorten is een ordening en een eenduidige naamgeving (de taxonomie) erg belangrijk. Eén van de eerste serieuze pogingen hiertoe, was in de 18e eeuw door de Zweed Linnaeus. Zijn indeling in respectievelijk klasse, orde, familie en geslacht wordt nog steeds gebruikt. Dit geldt ook voor zijn naamgeving van soorten: eerst de naam van het geslacht, gevolgd door de soortaanduiding. Dit heet ook wel binominale nomenclatuur.

Opdeling

In de biologie en de ecologie kan de biodiversiteit op verschillende manieren worden gedefinieerd:[6]

  • genetische diversiteit in populaties en soorten

  • bij levensgemeenschappen en gemeenschapsgradiënten langs ecologische gradiënten:,[7][8] maar ook volgens dynamiek

    • alfa-diversiteit: is de diversiteit van een levensgemeenschap op een bepaald punt v.d.gradiënt. In de praktijk is dit de diversiteit van de steekproef, het monster, of de vegetatieopname. Ook: diversiteit op een bepaald tijdstip; soortenrijkdom in levensgemeen-schappen en ecosystemen

    • bèta-diversiteit, ook wel "species turnover": de mate van verandering in soortensamenstelling v.d.ene levensgemeenschap naar de volgende langs gradiënten. Het kan beschouwd worden als een maat voor de lengte van de gemeenschapsgradiënt, voor het verschil van de monsters langs de gradiënt. Bij een lange gradiënt hoort een hoge bèta-diversiteit met veel verandering in soortensamen-stelling. Het variëren van de bèta-diversiteit langs de ecologische gradiënt is een artefact - de organismen reageren op een andere manier op de gradiënt als de meetapparatuur.

    • gamma-diversiteit: de diversiteit van een landschap of een gebied. Deze diversiteit wordt in dezelfde eenheden gemeten als de al-fa-diversiteit. Ook: de totale diversiteit binnen een ecosysteem; ecosysteemdiversiteit in landschappen en biomen.

Voor het berekenen van de diversiteit kunnen verschillende diversiteitsindices gebruikt worden. Een diversiteitsindex is een statistiek be-doeld om de diversiteit van de populatie waarin elk lid behoort tot een unieke groep, type of soort onder te verdelen. Er zijn verschillende diversiteitsindices, die weer verschillende aspecten van de diversiteit weergeven.

Onderzoek in Nederland en België

In Nederland wordt onderzoek naar biodiversiteit onder andere gedaan door Naturalis, het Nationaal Herbarium Nederland, het Wester-dijk Fungal Biodiversity Institute, EIS-Nederland, het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Ministerie van Economische Zaken. In België

is het onderzoek door de overheid sedert de staatshervorming gespreid over de federale en gewestelijke overheden. In Vlaanderen ge-

beurt het onderzoek onder meer door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, een instelling van de Vlaamse overheid, en door de Plan-tentuin Meise. Het Brussels Gewest publiceert gegevens over de diversiteit.[9] Wallonië biedt via een portaalsite toegang tot de verschil-lende programma's en onderzoeken.[10] De federale overheid fungeert nog wel als verzamelpunt en internationaal contactorgaan[11], en voert het mariene milieubeleid- en onderzoek.[12]

Beleid, initiatieven en maatregelen

Internationaal

Convention on Biological Diversity (1992 Rio Earth Summit)

Europa

Natura 2000

Natura 2000, het Europees netwerk van beschermde natuurgebieden binnen de Europese lidstaten, vormt de hoeksteen van het beleid van de Europese Unie voor het behoud en het herstel van de biodiversiteit.

Nederland

Ecologische hoofdstructuur

In Nederland wordt gewerkt aan een ecologische hoofdstructuur om de afname van de biodiversiteit in Nederland af te remmen. Dit beleid is gebaseerd op de eilandentheorie die stelt dat een groter aaneengesloten natuurgebied een relatief grotere biodiversiteit heeft. Natuur-gebieden kunnen ook met kleine corridors (bv. ecoducten) aaneengesloten worden.

Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen

De Taskforce Biodiversiteit werd in januari 2009 in het leven geroepen om het kabinet concrete maatregelen aan te reiken voor het behoud van biodiversiteit en het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. De Taskforce heeft als doel een visie te ontwikkelen op de manier waarop Nederland zijn beslag op natuurlijke hulpbronnen kan verminderen. Ook zal de Taskforce de extra inspanningen die Nederland kan leveren voor het behoud van waardevolle ecosystemen in binnen- en buitenland in kaart brengen en samen met maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven concrete projecten implementeren om het verlies aan biodiversiteit op de langere termijn tegen te gaan.Het initiatief voor

de Taskforce Biodiversiteit is genomen door een aantal natuurbeschermingsorganisaties en de ministeries van VROM en LNV. De leden zijn afkomstig uit het bedrijfsleven, de wetenschap, maatschappelijke organisaties en overheid. Hans Alders is voorzitter van de Taskforce. In maart 2010 werd, vooruitlopend op de parlementsverkiezingen, een tussentijds advies uitgebracht aan de programmacommissies van de poli-tieke partijen. In oktober 2011 volgt het eindadvies aan de regering, waarna het initiatief wordt opgeheven.

De Nationale Proeftuin

Stichting De Nationale Proeftuin heeft als doel Nederlanders actief te betrekken bij het onderwerp biodiversiteit, en het agro-cultureel erfgoed in het bijzonder.

België

  • Vlaamse en Waalse natuurorganisaties (Natuurpunt, Natagora etc.)

  • Belgisch federaal biodiversiteitsplatform voor informatie-uitwisseling in verband met biodiversiteitsonderzoek

Zie ook

Externe links

Soortenbanken

Documentatie

Educatie

Ecologisch tuinieren

Referenties

  1. Omhoog ↑ Kwartelkoning, Vogelbescherming Nederland

  2. Omhoog ↑ Kwartelkoning: Verspreiding, Agentschap voor Natuur en Bos

  3. Omhoog ↑ (es) Biodiversiteit in vogels met 1898 grootste ter wereld - El Tiempo - 6 januari 2014

  4. Omhoog ↑ (es) 1903 soorten vogels in Colombia - 6 januari 2014

  5. Omhoog ↑ (en) Number of Species, The Physics Factbook, op hypertextbook.com

  6. Omhoog ↑ Niet onder deze indeling valt de culturele diversiteit volgens Ten Kate en Laird, 1999

  7. Omhoog ↑ (en) Whittaker, R.H. (1967) Gradient analysis of vegetation. Biol Rev 42:207-264

  8. Omhoog ↑ (en) Whittaker,R.H.('69) Evolution of diversity in plant communities.Brookh.Symp.Biol. 22:178-195

  9. Omhoog ↑ leefmilieu brussel. Brussels Gewest Geraadpleegd op 13 februari 2017

  10. Omhoog ↑ La biodiversité en Wallonie. Wallonië Geraadpleegd op 13 februari 2017

  11. Omhoog ↑ Biodiversiteit en natuur. belgium.be Geraadpleegd op 13 februari 2017

  12. Omhoog ↑ Het mariene milieubeleid

bottom of page