Mystiek

Hoewel Hitler weinig interesse had in de 'mystieke' kant van het nationaalsocialisme,[2] hield Heinrich Himmler, de leider van de SS, zich wel intensief bezig met occultisme, kruidenleer en paranormale verschijnselen. Sommige nazikopstukken hielden zich ook bezig met onderzoek naar de voorouders van de Duitsers (Ahnenerbe) en zochten naar de 'oorsprong v.h.Arische ras' in bijvoorbeeld Atlantis of in een hypothetische holle Aarde (zie: Jörg Lanz von Liebenfels en de Thule-Gesellschaft). Uit de SS, die in Himmlers visie de toekomstige elite van het nazirijk moest vormen, werden blonde en blauwogige mannen gehaald die bijeenkwamen in een soort erediensten waarin de 'Germaanse mys-tiek' herleefde. Ook werd gedweept met oude Duitse volkstradities, heidense mystiek en waarden, soms teruggaand tot de tijd van de voorchristelijke Germanen. Voorbeelden wa-ren fakkeloptochten, Wagner-opera's, het gebruik van eikenloof, en het inrichten van monumenten op bepaalde bijzondere plaatsen. Dit leidde tot het ontstaan van een mo-derne vorm van heidendom binnen het nationaalsocialisme. Himmler kocht na de machtsovername zelfs een oud kasteel op, de Wewelsburg, en verbouwde dit tot een nazistische 'eretempel' waar top-SS'

ers geregeld bijeenkwamen om 'ere-diensten' te houden ter meerdere glorie van het nazisme. SS-officieren moesten ook het runenschrift bestuderen. Binnen het nationaalsocialisme zijn ook veel runentekens terug te vinden. Voorbeelden zijn de Sig-rune voor de SS en de Epelrune[bron?] als vervanger van de christelijke kruizen op SS-begraafplaatsen. Heinrich Himmler had ook belangstelling voor het Oera Linda Boek dat in 1933 door Herman Wirth in Duitsland uitgegeven werd.

Fascisme

Nationaalsocialisme is sterk door het (Italiaanse) fascisme beïnvloed. Gesteld is wel dat het nationaalsocialisme (deels) ideo-logisch schatplichtig aan het fascisme is. Volgens sommige historici – zoals Robert Paxton[3] – was het nationaal-socialisme zelfs een vorm van het fascisme. Hitler zelf was een persoonlijk bewonderaar van de Italiaanse leider Benito Mussolini (die zich in het begin als de "mentor" van Hitler beschouwde), zelfs toen hij die in macht voorbij was gestreefd. Veel elementen uit het (Italiaanse) fascisme kunnen ook in het nationaalsocialisme worden teruggevonden. Overeenkomsten, samengevat, zijn:

• twijfel aan de rede en het geloof in mythen;

• vereren van hiërarchie, discipline en leiderschap (het zogenaamde Führerprinzip);

• verheerlijken van geweld, militarisme en imperialisme.

Van de overeenkomstige fascistische elementen was het meest zichtbare voorbeeld de overname van de fascistische groet die met een gestrekte rechterarm werd gebracht, voor de meeste mensen nu bekend als de Hitlergroet. In de nazi-ideologie was tevens het leidersbeginsel verankerd. Dit hield in dat een ondergeschikte een leider onvoorwaardelijke gehoorzaamheid ver-schuldigd was. Op deze regel bestond slechts één uitzondering: een zwakke of slechte leider mocht worden afgezet, zoals leeuwen of wolven te oude of zwakke roedelleiders verstootten. In deze vergelijkingen met de dierenwereld scholen uiteraard eveneens elementen uit de romantiek. Zowel de fascisten als de nazi's wezen de democratie af. Een ander gemeenschappelijk element met het fascisme was het populisme en het totalitarisme waarop de ideologie dreef.Het volk diende zich in te zetten voor de 'goede zaak',en doordat iedereen dit - al dan niet gedwongen - deed, legitimeerden de leiders zich. Een van de meest sprekende elementen hierin is het "gesundes Volksempfinden". Dit begrip werd in de strafrechtopvattingen van de ideologie van het nationaalsocialisme verheven tot een buitenwettelijke rechtsbron, een pseudolegitimatie van willekeur,waarmee ten behoeve v.e.gewenste vervolging en veroordeling de bestaande strafwet kon worden opzijgeschoven: enerzijds konden gedra-gingen die volgens de wet weliswaar strafbaar waren met een beroep op dat beginsel straffeloos blijven, terwijl anderzijds gedragingen die volgens de wet juist geoorloofd of althans niet verboden zouden zijn, desalniettemin toch konden worden ver-volgd en bestraft. Ondui-delijk bleef daarbij echter hóe dat gesundes Volksempfinden[4] dan kon worden gekend, aangezien er na de machts-overname in 1933 geen verkiezingen meer waren geweest: in de praktijk kwam het neer op een beroep op de nationaal-socialistische ideologie en vaak ook op een geborneerde afkeer van juridische nuances, op een verwerping v.h.men-

senrechten-concept en van belangrijke rechtsbeginselen, zoals dat van de rechtszekerheid en de onschuldspresumptie ten aanzien van verdachten, terwijl het flagrant in strijd was met het rechtsbeginsel dat geen straf kan worden opgelegd zonder daaraan voorafgaande duidelijke strafbaarstelling.Het gebruik van geweld werd door de nazi's, evenals door de fascisten, ver-heerlijkt. Volgens de fascisten was oorlog een natuurlijk gegeven, behorend bij het leven en dat het land versterkte. Volgens de nazi's was oorlog bovendien nodig om de "schande van 1918" ongedaan te maken (militarisme) en Lebensraum te veroveren (imperialisme). Met de fascisten waren de nazi's van mening dat het doel de middelen heiligt. Men stond voorts een traditio-nele man/vrouw rolverdeling voor en wees zaken als feminisme en homoseksualiteit af. De vrouw moest immers thuisblijven en zich concentreren op het krijgen van zo veel mogelijk kinderen en de zorg voor deze kinderen, zodat de nationale bevolking zou groeien. In tegenstelling tot b.v. het Sovjetleger mochten vrouwelijke militairen geen gevechtshandelingen uitvoeren. Ook seksuele 'losbandigheid' zoals prostitutie, seks- en nachtclubs werden verworpen, daar seks voortplanting moest dienen en bovendien seksuele losbandigheid door de na-zi's met joden werd geassocieerd. Seksuele preutsheid werd door de nazi's tot in het bizarre doorgevoerd. Weliswaar werd bevolkingsaanwas sterk gepropageerd maar openbare uitingen van seksualiteit waren taboe. De nazi's sloten bij-voorbeeld alle Berlijnse bordelen en nachtclubs. Het belangrijkste ideologische verschil met het fascisme was dat het fascisme nadrukkelijk op de nationale staat en het nationaalsocialisme op het volk en het ras was georiënteerd. Anders gezegd, voor het fascisme was de mythe van de nationale staat de basis, voor het nationaalsocialisme fungeerde de mythe van het ras en het volk als pijler.

Christendom en nationaalsocialisme

Binnen de nationaalsocialistische beweging bestonden er verschillende opvattingen over religie en het christendom.[5] De overgrote meerderheid van de NSDAP-leden bleven trouw aan het katholicisme en het protestantisme.[6] Tijdens een toe-spraak op 12 april 1922 noemde Hitler zichzelf christen.[7] Hitler steunde het christendom publiekelijk, maar in privégesprek-ken heeft hij een aantal antichristelijke opmerkingen gemaakt. Historicus Laurence Rees is van mening dat de acceptatie van het christendom door Hitler slechts opportunistisch was.[8] Sinds 1920 stond in het beginselprogramma van de NSDAP dat de partij een voorstander was van het positieve christendom. Het positieve christendom was een religieuze stroming dat de ide-eën van het nationaalsocialisme combineerde met het christendom. Adolf Hitler en de NSDAP steunden de organisatie Deut-

sche Christen om het gedachtegoed van het positieve christendom in het Duitse protestantisme in te voeren.[9] De Deutsche Christen werd gesteund door 3.000 van de 17.000 pastoors in Duitsland.[10] De aanhang van de Deutsche Christen bestond naar schatting uit een derde of een vierde van de 40 miljoen protestanten in Duitsland.[11] Aanvankelijk hadden de nazi's de steun van de meeste kerken zoals de rooms-katholieke kerk (Rijksconcordaat 1933) en de Lutherse kerk. De kerken schreven gehoorzaamheid aan de staat voor en verkozen een rechtse dictatuur boven het als goddeloos bekende communisme (een soort antithese zoals Abraham Kuyper in Nederland in praktijk had gebracht). De Duitse katholieke bisschoppen en de protes-tantse kerkleiding riepen iedereen op om de oorlogsvoering van Hitler te steunen.[6] In tegenstelling tot de Duitse katholieke bisschoppen was de paus negatief over het nationaalsocialisme. In 1937 verscheen de pauselijke encycliek Mit brennenderSor-

ge, waarin delen van de nationaalsocialistische ideologie,zoals racisme en "modern heidendom" duidelijk veroordeeld werden. Heinrich Himmler steunde de gottgläubig-beweging. Deze beweging bestond uit mensen die in God geloofden, maar niet ver-bonden waren aan een kerkgenootschap.[12] Tegelijkertijd maakte Himmler het verboden voor atheïsten om lid te worden van de SS.[12]

Aanroeping van God

Adolf Hitler en andere Duitse nazi's riepen regelmatig God aan als de Schepper en de opdrachtgever van hetgeen het Duitse volk moest doen.[13][14] Man kann nicht dem untreu werden, was einem ganzen Leben Inhalt, Sinn und Zweck gegeben hat. Es wird nicht so etwas aus nichts, wenn diesem Werden nicht ein grosser Befehl zugrunde liegt. Und den Befehl gab uns kein irdischer Vorgesetzter, den gab uns der Gott, der unser Volk geschaffen hat. Vertaling: Men kan niet datgene wat een heel leven inhoud, zin en doel heeft gegeven, ontrouw worden. Dat zou niet zo zijn, als aan deze waarden niet een groot bevel ten gronde zou liggen. En geen aards gezag gaf ons dat bevel, maar God, die ons volk gemaakt heeft, gaf het.— Adolf Hitler in 

Triumph des Willens, 1935. Ook de militaire en civiele eed, die alle Duitse soldaten en openbare ambtsdragers moesten afleg-gen tussen 1934 en 1945, bevatte een verwijzing naar God. Die Vereidigung der Wehrmacht auf Adolf Hitler, 2.8.1934
"Ich schwöre bei Gott diesen heiligen Eid, daß ich dem Führer des Deutschen Reiches und Volkes Adolf Hitler, dem Oberbe-fehlshaber der Wehrmacht, unbedingten Gehorsam leisten und als tapferer Soldat bereit sein will, jederzeit für diesen Eid mein Leben einzusetzen."De Eedaflegging van de Wehrmacht aan Adolf Hitler, 2 augustus 1934"Ik zweer bij God deze heilige eed, dat ik de Führer van het Duitse Rijk en volk, Adolf Hitler, de opperbevelhebber van de Wehrmacht, onvoorwaardelijk gehoorzaam en als dappere soldaat te allen tijde bereid wil zijn mijn leven voor deze eed te geven."Diensteid der öffent-

lichen Beamten "Ich schwöre:Ich werde dem Führer des Deutschen Reiches und Volkes Adolf Hitler treu und gehorsam sein,

die Geset-ze beachten, und meine Amtspflichten gewissenhaft erfüllen, so wahr mir Gott helfe."

Diensteed der openbare beambten
"Ik zweer: ik zal de Führer van het Duitse Rijk en volk Adolf Hitler trouw en gehoorzaam zijn, de wet naleven, en mijn ambts-plichten gewetensvol vervullen, zo waarlijk helpe mij God." Gewone leden van de Wehrmacht droegen op de gesp van hun riem

de leus "Gott mit uns" (God met ons), die teruggaat op de Pruisische Kroonorde. De Waffen-SS droegen daarentegen de leus "Meine Ehre heißt Treue" (Mijn eer is trouw).

Rassenleer en antisemitisme

Een groot verschil met het fascisme was dat antisemitisme een integraal onderdeel en één van de belangrijkste onderdelen van de nazileer vormde. Dit antisemitisme werd geïntegreerd in een breder concept, dat van de nationaalsocialistische rassen-leer. Die hield in dat er een rangorde van mensenrassen kon worden gemaakt. Redenerend vanuit het sociaal darwinisme kwam men tot het idee dat er betere en mindere rassen bestonden. Hitler zette de rassentheorie uit-een in zijn biografie Mein Kampf, en de theorie werd later 'wetenschappelijk' onderbouwd,onder meer door Alfred Rosenberg in Der Mythus des 20.Ja-

hrhunderts. Natuurlijke selectie werd gezien als de voorwaarde voor iedere menselijke ontwikkeling. In die selectiestrijd wonnen de sterksten en werden de zwakkeren afgemaakt. Aldus hadden volgens de nazi-ideologen alle rassen een verschillende staat van perfectie, waarbij het recht, en zelfs de plicht, van het meest perfecte ras was de andere rassen te overheersen en indien nodig uit te roeien. Uitroeien van minderwaardige rassen en minderwaardige elementen binnen het eigen ras was nood-zakelijk om te voorkomen dat minderwaardigen zich zouden voortplanten en zich (in het geval v.minderwaardige rassen) met het eigen ras zouden vermengen om het te 'bevuilen'. Als 'minderwaardige elementen binnen het eigen ras' werden onder meer homoseksuelen, politiek andersdenkenden, vrijmetselaars en gehandicapten gezien. Deze ideologie werd later, toen de nazi's eenmaal aan de macht waren, onder de naam "rassenleer" een verplicht vak op scholen.Volgens de nazi’s was het Arische (of Germaanse) ras het meest per-fecte. Dit omvatte in de ogen v.d.nazi's alle Duitsers en verwante Germaanse volkeren 

(Nederlanders, Scandinaviërs, Zwitsers, Engelsen, Vlamingen, Denen). Daarnaast werd de Italianen een bijzondere status toe-gekend wegens hun verwante ideologie. Kroaten, Japanners en bepaalde personen kregen om politieke redenen de status van "ere-Ariër". Fransen, Spanjaarden,  Portugezen en Grieken werden gezien als weliswaar Europees maar minderwaardig aan de Germaanse volkeren. Volgens Hitler lieten de Fransen zich zelfs zodanig 'bevuilen' door vermenging met zwarten uit hun ko-loniën, dat Frankrijk in feite 'een Afrikaanse staat in Europa was, reikend van de Congo tot de Rijn'. Slavische volkeren, het 

mongoloïde en het negroïde ras waren, evenals Amerikaanse indianen en de volkeren van Centraal-Azië, minderwaardig in de ogen van de nazi's. Zij waren hooguit geschikt om hard te werken en zouden in de verre toekomst uitgeroeid moeten worden. Ook hier werden overigens om politieke redenen uitzonderingen op gemaakt, want Slavische staten als Slowakije en Bulgarije 

streden wel aan de zijde van de As. Binnen deze groep waren de Russen het 'laagst', omdat zij niet slechts 'minderwaardig' zouden zijn, maar eveneens het verderfelijke communisme hadden omhelsd. Krijgsgevangenen uit de Sovjet-Unie kregen dan ook een extra zware behandeling.Onderaan deze merkwaardige lijst stonden de Joden, die door de nazi's werden gezien als een ras. Dit ras zou minderwaardig zijn, maar desalniettemin gevaarlijk, doordat het de Duitsers en andere volkeren trachtte te overheersen en te bevuilen door hun vrouwen te bevruchten. Ze kregen de schuld van alles wat verkeerd was en zouden achter allerlei kwaadaardige complotten zitten. Joden werden gezien als bacillen en vergeleken met ziekten als tyfus en cho-

lera,en men moest hen dus ook op nietsontziende wijze verdelgen. In Hitlers woorden: "Met bacillen onderhandel je niet, die roei je uit." Dit racistische luik van het nationaalsocialisme was ideologisch schatplichtig aan kleinere groeperingen die eind 19e eeuw in Oostenrijk-Hongarije waren ontstaan. Deze groeperingen voelden zich bedreigd door het toenemend Slavisch na-tionalisme en verweten (vaak Joodse) fabrieksbazen Slavische arbeiders in dienst te nemen waardoor Duitssprekenden een minderheid werden in steden als Praag.Veel nazi's geloofden niet in deze denkbeelden maar namen ze wel voor lief.Ook keken de meeste 'gewone Duitsers' liever de andere kant op als ze in hun eigen omgeving geconfronteerd werden met razzia's op Joden en andere nazi-tegenstanders, ook al veroordeelden de katholieke kerk en andere niet-genazificeerde kerken dit. Maar omdat de echte nazikopstukken als Goebbels en Himmler en bovenal Adolf Hitler zelf wel overtuigd waren van hun racistische vooroordelen lag dit onderdeel van de nazi-ideologie ten grondslag aan een v.d.grootste genociden in de geschiedenis.

Na 1945

Het nationaalsocialisme werd na de Tweede Wereldoorlog verboden in Duitsland en andere landen,maar kleine groepen van mensen die de principes v.het nationaalsocialisme aanhangen bestaan nog,zowel in Duitsland als daarbuiten.Deze mensen wor-

den neonazi's genoemd. Daarnaast bestaat er een gerelateerde groep,de zogenaamde holocaustontkenners, die het bestaan

van de Holocaust en andere historische feiten met betrekking tot het nationaalsocialisme ontkent, en nationaalsocialistisch Duitsland en wat er gedurende die jaren gebeurde uitsluitend positief beschrijven.

De term 'nazi'

Het woord 'nazi' is afkomstig van Nationalsozialist, de Duitstalige term voor een aanhanger van het nationaalsocialisme. De afkorting 'nazi' is analoog aan het iets oudere 'sozi', wat in het Duitsland van het begin van de 20e eeuw de volksnaam was voor een aanhanger van het socialisme. De term 'nazisme' is van 'nazi' afgeleid en wordt tegenwoordig gebruikt als afkorting voor nationaalsocialisme. Men gebruikt het ook als pejoratief bijvoeglijk naamwoord ('dat zijn nazistische praktijken').

Nederlandse schrijfwijze

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten Nederlandse nationaalsocialisten de twee varianten nationaal-socialisme en nat-ionaalsocialisme naast elkaar. De term nationaal-socialisme was in gebruik bij de Nationaal-Socialistische Beweging in Neder-land, kortweg NSB, terwijl de term nationaalsocialisme in zwang was in de kringen van de Nederlandsche SS.[15][16]

Zie ook

• Lijst van invloedrijke nazi's

• Nationaal-Socialistische Beweging (NSB)

• Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP)

• Nationaalsocialistische Beweging van Chili (MNSCh)

Noten

1. Omhoog ↑ “Nationaal-socialisme”, in: Nieuwe Geïllustreerde Lekturama Encyclopedie, Tirion, Amsterdam (1981)

2. Omhoog ↑ http://www.csustan.edu/history/faculty/weikart/hitler-evil.htm

3. Omhoog ↑ Robert O. Paxton: De Anatomie van het Fascisme; 2004

4. Omhoog ↑ in de Nederlandse taal wordt abusievelijk ook wel gerept over gesundenes Volksempfinden: een verhas-peling met een ander Duits begrip: gefundenes Fressen

5. Omhoog ↑ Richard Steigmann-Gall: The Holy Reich: Nazi Conceptions of Christianity, 1919-1945; 2003.

6. ↑ Omhoog naar: a b John S. Conway: The Nazi Persecution of the Churches, 1933-1945; 1968.

7. Omhoog ↑ Adolf Hitler: "Munich - Speech of April 12, 1922".

8. Omhoog ↑ Laurence Rees; The Dark Charisma of Adolf Hitler; 2012; p. 135.

9. Omhoog ↑ Doris Bergen: Twisted Cross: The German Christian Movement in the Third Reich; 1996.

10. Omhoog ↑ William L. Shirer: The Rise and Fall of the Third Reich; 1960; blz.234-238.

11. Omhoog ↑ Susannah Heschel: The Aryan Jesus: Christian Theologians and the Bible in Nazi Germany; 2008.

12. ↑ Omhoog naar: a b Michael Burleigh: The Third Reich: A New History; 2012; p. 196-197.

13. Omhoog ↑ Ray Comfort: Was Adolf Hitler a Christian?; Christian Broadcast Network.

14. Omhoog ↑ The Religious Views of Adolf Hitler.

15. Omhoog ↑ Storm, 12 december 1941, pagina 1 – geciteerd naar: M.C. van den Toorn: Wij melden u den nieuwen tijd: een beschouwing van het woordgebruik van de Nederlandse nationaal-socialisten. Den Haag, 1991, pagina 58. Zie ook: Leven in tweespalt van George Kettmann, Hilversum 1999, p. 20, noot 10, waarin dit onderwerp eveneens aan de orde wordt gesteld.

16. Omhoog ↑ Volgens de TaalUnie is is nationaalsocialisme tegenwoordig de juiste schrijfwijze